بسم الله الرحمن الرحيم
Hadits ganjaran derajat dan rumah di surga bagi yang mengisi
kekosongan pada shaf dalam shalat, diriwayatkan dari Aisyah ummul mu'miniin dan Abu Hurairah radhiyallahu 'anhuma dengan sanad yang lemah, berikut penjelasannya:
I.
Hadits Aisyah
A.
Diriwayatkan melalui jalur Ibnu Abi Dzi’b
dengan beberapa versi:
Versi pertama:
Dari Az-Zuhriy, dari ‘Urwah, dari Aisyah, dari Rasulullah shallallahu
‘alaihi wa sallam.
Diriwayatkan oleh Al-Mahaamily (330H) rahimahullah
dalam kitabnya “Al-Amaaliy” riwayat Ibnu Mahdiy Al-Faarsiy no.221:
قال: حَدَّثَنِي
الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ الْعَزِيزِ الْجَرَوِيُّ قَالَ: حدثنا يحيى بن حسان قال: حدثنا
وكيع عن ابن أبي ذئب عن الزهري عن عروة عن عائشة قَالَتْ: قَالَ رَسُولُ
اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: من سد فرجة بنى الله له بيتا في الجنة، ورفعه بها درجة .
Aisyah radhiyalllahu 'anha berkata: Rasulullah shallallahu
‘alaihi wa sallam bersabda: “Barangsiapa yang mengisi kekosongan (dalam
shaf) maka Allah akan membangun untuknya satu rumah dalam surga dan mengangkatnya dengan amalan tersebut satu derajat”.
Hadits ini lemah karena dua cacat:
1.
Yahya bin
Hassaan bin Hayyaan At-Tinniisiy[1] (208H);
Ia tsiqah namun menyalahi riwayat Ibnu Abi Syaibah (pada versi kedua).
2.
Ibnu Abi
Dzi’b namanya Muhammad bin Abdurrahman bin Al-Mugiirah[2] (158H);
Periwayatannya dari Az-Zuhriy (125H) diperselisihkan.
Versi kedua:
Dari Sa’id Al-Maqburiy dari ‘Urwah
bin Az-Zubair, dari Rasulullah shallallahu ‘alaihi wa sallam. (Tidak
menyebutkan Aisyah)
Diriwayatkan oleh Ibnu Abi
Syaibah (235H) rahimahullah dalam
kitabnya “Al-Mushannaf” 1/333 no.3824:
قال: حَدَّثَنَا
وَكِيعٌ، عَنِ ابْنِ أَبِي ذِئْبٍ، عَنِ الْمَقْبُرِيِّ، عَنْ عُرْوَةَ
بْنِ الزُّبَيْرِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:
«مَنْ سَدَّ فُرْجَةً فِي صَفٍّ رَفَعَهُ اللَّهُ بِهَا دَرَجَةً، أَو بَنَى لَهُ بِهَا بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ»
Urwah bin Az-Zubair rahimahullah berkata:
Rasulullah shallallahu ‘alaihi wa sallam bersabda: “Barangsiapa
yang mengisi kekosongan dalam shaf maka Allah akan mengangkatnya dengan amalan
tersebut satu derajat, atau membangun untuknya
dengan amalan tersebut satu rumah dalam surga”.
Sanad ini lemah
karena mursal (terputus), Urwah bin
Az-Zubair[3]
(94H) seorang tabi’iy tidak pernah bertemu dengan Rasulullah shallallahu
‘alaihi wa sallam.
Dan sanad ini lebih kuat dari pada
sanad versi pertama di atas, karena diperkuat oleh riwayat Abdullah bin
Wahab (197H) rahimahullah dalam
kitabnya “Al-Muwaththa’” no.403:
قال: أَخْبَرَكَ
ابْنُ أَبِي ذِئْبٍ، عَنْ سَعِيدٍ الْمُقْبَريِّ، عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الزُّبَيْرِ،
أَنّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: «مَنْ سَدَّ فَرْجَةً
فِي الصَّفِّ رَفَعَهُ اللَّهُ بِهَا فِي الْجَنَّةِ دَرَجَةً، أَو يَبْنِي لَهُ فِي الْجَنَّةِ بَيْتًا»
.
Urwah bin Az-Zubair rahimahullah berkata:
Rasulullah shallallahu ‘alaihi wa sallam bersabda: “Barangsiapa
yang mengisi kekosongan dalam shaf maka Allah akan mengangkatnya dengan amalan
tersebut dalam surga satu derajat, atau membangun
untuknya dalam surga satu rumah”.
Imam Ad-Daruquthniy (385H) rahimahullah dalam
kitabnya “Al-‘Ilal” 14/109 menyebutkan hadits ini dari riwayat Yahya bin
Hassaan dan Ibnu Wahb, dan berkata: Riwayat Ibnu Wahb sepertinya yang lebih benar.
Versi ketiga:
Dari Sa’id Al-Maqburiy, dari
‘Urwah, dari Aisyah, dari Rasulullah shallallahu ‘alaihi wa sallam.
Diriwayatkan oleh Ath-Thabaraniy
(360H) rahimahullah dalam
kitabnya “Al-Mu’jam Al-Ausath” 6/61 no.5797:
قال: حَدَّثَنَا
مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْحَضْرَمِيُّ قَالَ: ثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْقَوَّاسُ قَالَ: ثَنَا مُسْلِمُ بْنُ خَالِدٍ الزَّنْجِيُّ، عَنِ ابْنِ أَبِي
ذِئْبٍ، عَنْ سَعِيدٍ الْمَقْبُرِيِّ، عَنْ عُرْوَةَ، عَنْ عَائِشَةَ، قَالَتْ:
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «مَنْ سَدَّ فُرْجَةً فِي
صَفٍّ رَفَعَهُ اللَّهُ بِهَا دَرَجَةً، وبَنَى لَهُ
بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ»
Aisyah radhiyallahu ‘anha berkata:
Rasulullah shallallahu ‘alaihi wa sallam bersabda: “Barangsiapa
yang mengisi kekosongan dalam shaf maka Allah akan mengangkatnya dengan amalan
tersebut satu derajat, dan membangun untuknya
rumah dalam surga”.
Sanad ini sangat
lemah (mungkar) karena tiga cacat:
1.
Ahmad bin
Muhammad bin ‘Auwn Al-Qawwas[4] (245H);
Ibnu Hibban (354H) rahimahullah meyebutnya
dalam kitabnya “Ats-Tsiqaat” dan berkata; Terkadang menyelisihi (riwayat
orang lain).
Ibnu Hajar (852H) rahimahullah berkata: Shaduuq,
memiliki beberapa kekeliruan.
2.
Muslim bin Khalid
Az-Zanjiy[5] (179H);
Periwayatan hadisnya dilemahkan oleh Ibnu Al-Madiniy (234H), Abu Dawud (275H),
dan An-Nasa’iy (303H) rahimahumullah.
Imam Bukhariy (256H) , dan Abu
Haatim (277H) rahimahumallah mengatakan:
Haditsnya mungkar.
3.
Riwayat ini menyalahi
riwayat yang lebih kuat (versi kedua).
Lihat: Silsilah hadits shahih
karya syekh Albaniy rahimahullah 4/515
no.1892.
B. Hadits ini diriwayatkan juga dari selain jalur
Ibnu Abi Dzi’b:
Diriwayatkan
oleh Ibnu Majah (273H) rahimahullah dalam
kitabnya “As-Sunan” 1/318 no.995:
قال: حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عَمَّارٍ قَالَ: حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ عَيَّاشٍ قَالَ: حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ
عُرْوَةَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ «إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلِّونَ عَلَى الَّذِينَ يَصِلُونَ
الصُّفُوفَ، وَمَنْ سَدَّ فُرْجَةً رَفَعَهُ اللَّهُ بِهَا دَرْجَةً»
Aisyah radhiyallahu ‘anha berkata:
Rasulullah shallallahu ‘alaihi wa sallam bersabda: "Sesungguhnya Allah dan para malaikat selalu bershalawat kepada
orang-orang yang menyambung shaf-shaf, dan barangsiapa yang mengisi shaf yang
kosong maka Allah akan mengankatnya satu derajat."
Hadits ini
tidak menyebutkan lafadz: (بنى الله له بيتا في الجنة) “Allah akan
membangun untuknya satu rumah dalam surga”.!?
Hadits ini lemah, karena pada sanadnya ada rawiy yang bernama Isma’il bin ‘Ayyasy[6] (181H);
Periwayatannya dari penduduk Madinah dihukumi lemah seperti pada riwayat ini,
ia meriwayatkan dari Hisyaam bin ‘Urwah (145H) yang berasal dari Madinah.
Imam Abu Haatim ditanya tentang hadits
ini, beliau menjawab: Riwayat ini salah, yang benar adalah riwayat Urwah dan
Nabi shallallahu ‘alaihi wa sallam secara mursal (terputus).
Isma’il memiliki riwayat-riwayat mungkar seperti ini. [‘Ilal
Al-Hadits karya Ibnu Abi Haatim 2/341 no.415]
C.
Riwayat Isma’il bin ‘Ayyasy
diperkuat oleh riwayat Usamah bin Zayd:
Diriwayatkan
oleh Imam Ahmad (241H) rahimahullah dalam
kitabnya “Al-Musnad” 42/161 no.25270, Ibnu Khuzaimah (311H) rahimahullah dalam kitabnya “Ash-Shahiih” 3/23 no.1550, dan Ibnu Hibban
dalam kitabnya “Ash-Shahiih” 5/536 no.2163:
عَنْ أُسَامَةَ،
عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عُرْوَةَ، عَنْ عُرْوَةَ، عَنْ عَائِشَةَ، قَالَ رَسُولُ اللهِ
صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " إِنَّ اللهَ عَزَّ وَجَلَّ وَمَلَائِكَتَهُ
يُصَلُّونَ عَلَى الَّذِينَ يَصِلُونَ الصُّفُوفَ "
Dari Aisyah radhiyallahu 'anha; Rasulullah shallallahu
‘alaihi wa sallam bersabda: "Sesungguhnya
Allah 'azza wa jalla dan para malaikat selalu bershalawat kepada orang-orang yang menyambung
shaf-shaf."
Akan
tetapi riwayat ini tidak menyebutkan lafadz: (وَمَنْ سَدَّ فُرْجَةً
رَفَعَهُ اللَّهُ بِهَا دَرْجَةً) “dan barangsiapa yang mengisi shaf yang kosong maka Allah akan
mengankatnya satu derajat”.
Sanad
hadits ini hasan, karena pada
sanadnya ada rawiy yang bernama Usamah bin Zayd
Al-Laitsiy[7];
Ibnu Hajar berkata: Shaduuq, terkadang melakukan kekeliruan.
Akan
tetapi diperkuat oleh riwayat Isma’il bin ‘Ayyasy di atas.
Hadits ini
di-sahih-kan oleh Imam Al-Haakim (405H)
dan Adz-Dzahabiy (748H) rahimahumallah. [Lihat: Al-Mustadrak
karya Al-Haakim 1/334 no.775]
II.
Hadits Abu Hurairah
1. Diriwayatkan oleh Abu Al-Qaasim Al-Ashbahaniy
(535H) rahimahullah dalam kitabnya “At-Targiib wa At-Tarhiib” 3/30 no.2009:
عن عصمة بن محمد، ثنا موسى بن عقبة عن المقبري،
عن أبي هريرة -رضي الله عنه- عن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال: ((من سد فرجة في
صف رفعه الله بها في الجنة درجة، وبنى له في الجنة بيتاً)) .
Dari Abu Hurairah radhiyiallahu
‘anhu, dari Rasulullah shallallahu ‘alaihi wa sallam bersabda: “Barangsiapa
yang mengisi kekosongan dalam shaf maka Allah akan mengangkatnya dengan amalan
tersebut dalam surga satu derajat, dan membangun
untuknya dalam surga satu rumah”.
Hadits ini
sangat lemah karena pada sanadnya ada rawiy yang
bernama ‘Ishmah bin Muhammad bin Fadhaalah[8];
Ibnu Ma’in (233H) rahimahullah mengatakan: Ia seorang pembohong. Al-‘Uqailiy (323H) rahimahullah mengatakan: Ia meriwayatkan hadits-hadits bathil. Ad-Daruquthniy
mengatakan: Haditsnya ditolak (matruuk).
2. Diriwayatkan oleh Al-Khuldiy (348H) rahimahullah dalam kitabnya “Al-Fawaaid” no.224 [Lihat kitab: “Majmuu’
fiihi tsalaatsah azjaa’ hadiitsiyah” tahqiq Nabiil Jarraar hal.224]
قال: حدثنا أحمدُ بنُ محمدٍ: حدثنا الحسنُ بنُ عليِّ
بنِ سليمانَ الراسبيُّ الكوفيُّ، وكانَ مِن خِيارِ الناسِ: حدثنا محمدُ بنُ عبدِ اللهِ التَّميميُّ: حدثنا شعبةُ، عن سُهيلِ بنِ أبي صالحٍ، عن أبيه، عن أبي هريرةَ قالَ:
قالَ رسولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: «إنَّ اللهَ وملائكتَه يُصلُّونَ على الصُّفوفِ،
ومَن سَدَّ فُرجةً رفَعَه اللهُ بها درجةً».
Abu Hurairah radhiyiallahu
‘anhu berkata: Rasulullah shallallahu ‘alaihi wa sallam bersabda: "Sesungguhnya Allah dan para malaikat selalu bershalawat kepada (orang-orang
yang menyambung) shaf-shaf, dan barangsiapa yang mengisi kekosongan dalam shaf
maka Allah akan mengankatnya dengan amalann tersebut satu derajat."
Hadits ini
tidak menyebutkan lafadz: (وبنى له في الجنة
بيتاً) “Allah akan membangun untuknya dalam surga satu
rumah”.!?
Sanad hadits ini lemah, karena beberapa cacat:
a.
Al-Hasan bin Ali bin
Sulaiman Ar-Raasibiy Al-Kuufiy; Saya tidak menemukan biografinya.
b. Muhammad bin Abdillah At-Tamiimiy sepertinya
ia adalah Abu Makhlad Al-Bashriy Al-‘Ammiy[9];
Al-‘Uqailiy berkata: Ia tidak baik dalam meriwayatkan hadits (لا يقيم
الحديث). Adz-Dzahabiy mengatakan: Ia bukan hujjah
(ليس بحجة). Ibnu Hajar mengatakan: Layyin
(لين).
3. Diriwayatkan oleh Ath-Thabaraniy dalam
kitabnya “Al-Mu’jam Al-Ausath” 4/123 no.3771:
عن إِسْمَاعِيل بْن أَبِي أُوَيْسٍ قَالَ: نا إِسْمَاعِيلُ
بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ خَالِدِ بْنِ سَعِيدِ بْنِ أَبِي مَرْيَمَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ جَدِّهِ، عَنْ
غَانِمِ بْنِ الْأَحْوَصِ، أَنَّهُ سَمِعَ أَبَا صَالِحٍ
السَّمَّانُ، يَقُولُ: سَمِعْتُ أَبَا هُرَيْرَةَ، يَقُولُ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ
صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ
عَلَى الَّذِينَ يَصِلُونَ الصُّفُوفَ، وَلَا يَصِلُ عَبْدٌ صَفًّا إِلَّا رَفَعَهُ
اللَّهُ بِهِ دَرَجَةً، وَذَرَّتْ عَلَيْهِ الْمَلَائِكَةُ مِنَ الْبِرِّ»
Abu Hurairah radhiyiallahu
‘anhu berkata: Sesungguhnya Rasulullah shallallahu ‘alaihi wa sallam
bersabda: "Sesungguhnya Allah
dan para malaikat selalu bershalawat kepada (orang-orang yang menyambung)
shaf-shaf, dan tidaklah seorang hamba menyambung shaf kecuali Allah akan
mengankatnya dengan amalann tersebut satu derajat, dan para malaikat
menaburinya dengan kebaikan"
Sanad ini sangat lemah karena beberapa cacat pada sanadnya:
1) Isma’il bin Abdillah bin Khalid bin
Sa’id bin Abi Maryam[11]; Abu Haatim berkata: Pada haditsnya ada kelemahan, dan ia majhuul
(tidak ada yang meriwayatkan darinya kecuali Isma’il bin Abi Uwais=majhuul
‘ain).
2) Abdillah bin Khalid bin Sa’id bin Abi
Maryam[12]; Al-Azdiy (374H) rahimahullah mengatakan: Haditsnya
tidak boleh dicatat. Ibnu Al-Qaththaan mengatakan: Kedudukan riwayatnya tidak
diketahui (majhuul haal).
3) Khalid bin Sa’id bin Abi Maryam[13]; Ibnu Al-Madiniy (234H) rahimahullah mengatakan:
Kami tidak mengetahuinya. Ibnu Al-Qaththaan mengatakan bahwa ia majhuul
(tidak diketahui).
4) Gaanim bin Al-Ahwash[14]; Abu Haatim mengatakan: Ia majhuul (tidak diketahui). Ad-Daruquthniy
berkata: Periwayatan haditsnya tidak kuat.
Lihat
silsilah hadits sahih karya syekh Albaniiy 6/72 no.2532.
Wallahu a’lam!
Lihat juga: Lurus dan rapatkan shaf
[1] Lihat biografi " Yahya bin
Hassaan " dalam kitab:
Tahdziib Al-Kamaal karya Al-Mizziy 31/266, Al-Kaasyif karya Adz-Dzahabiy 2/363,
Taqriib At-Tahdziib karya Ibnu Hajar hal.589.
[2] Lihat biografi " Ibnu Abi Dzi’b " dalam kitab: Tahdziib Al-Kamaal 25/630, Al-Kaasyif 2/194, Tahdziib At-Tahdziib karya Ibnu
Hajar 9/303, Taqriib At-Tahdziib hal.493.
[3] Lihat biografi " Urwah bin
Az-Zubair " dalam kitab:
Tahdziib Al-Kamaal 20/11, Al-Kaasyif 2/18, Jaami’ At-Tahshiil karya Al-‘Alaaiy hal.236, Taqriib
At-Tahdziib hal.389.
[4] Lihat biografi " Ahmad bin Muhammad bin ‘Auwn
Al-Qawwas " dalam kitab: Ats-Tsiqaat
karya Ibnu Hibban 8/10, Tahdziib At-Tahdziib 1/79, Taqriib
At-Tahdziib hal.84.
[5] Lihat biografi " Muslim bin Khalid Az-Zanjiy " dalam kitab: Adh-Dhu'afaa' Ash-Shagiir karya
Al-Bukhariy hal.110, Adh-Dhu'afaa' karya An-Nasa'i hal.238 , Adh-Dhu'afaa'
Al-Kabiir karya Al-'Uqaily 4/150, Al-Jarh wa At-Ta'diil karya Ibnu Abi Hatim
8/183, Al-Kaamil karya Ibnu 'Adiy 8/6, Adh-Dhu'afaa' karya Ibnu Al-Jauziy
3/117, Tahdziib Al-Kamaal karya Al-Mizziy 27/508, Miizaan Al-I'tidaal karya
Adz-Dzahabiy 4/102, Taqriib At-Tahdziib hal.529.
[6] Lihat biografi " Isma’il bin ‘Ayyasy " dalam kitab: Adh-Dhu'afaa' karya An-Nasa'i
hal.151, Adh-Dhu'afaa' Al-Kabiir 1/88, Al-Majruhiin karya Ibnu
Hibban 1/124, Al-Kaamil 1/471, Adh-Dhu'afaa' karya Ibnu
Al-Jauziy 1/118, Tahdziib Al-Kamaal 3/163, Miizaan Al-I'tidaal 1/240, Taqriib At-Tahdziib hal.109.
[7] Lihat biografi "
Usamah bin Zayd " dalam kitab:
Adh-Dhu'afaa' Al-Kabiir 1/17, Al-Kaamil 2/76,
Tahdziib Al-Kamaal 2/347, Miizaan Al-I'tidaal 1/174, Taqriib At-Tahdziib hal.98.
[8] Lihat biografi " ‘Ishmah
bin Muhammad bin Fadhaalah " dalam
kitab: Adh-Dhu'afaa' Al-Kabiir 3/340, Al-Jarh wa At-Ta'diil 7/20, Al-Kaamil 7/87, Adh-Dhu'afaa' karya
Ibnu Al-Jauziy 2/176, Miizaan Al-I'tidaal 3/68, Lisaan Al-Miizaan
karya Ibnu Hajar 5/438.
[9]
Lihat biografi " Muhammad bin Abdillah At-Tamiimiy " dalam kitab:
Adh-Dhu'afaa' Al-Kabiir 4/93, Al-Kaamil 7/448,
Miizaan Al-I'tidaal 3/597, Diiwaan Adh-Dhu'afaa' karya
Adz-Dzahabiy hal.358, Tahdziib
At-Tahdziib 9/286, Taqriib At-Tahdziib hal.491.
[10]
Lihat biografi " Suhail bin Abi Shalih " dalam
kitab: Adh-Dhu'afaa' Al-Kabiir 2/155, Al-Kaamil 4/522, Adh-Dhu'afaa' karya Ibnu Al-Jauziy 2/30, Tahdziib Al-Kamaal 12/223, Miizaan Al-I'tidaal 2/243,
Al-Mukhtalithiin karya Al-‘Alaaiy hal.50, Al-Igtibath biman rumiya bil
Ikhtilath karya Ibnu Al-’Ajamiy hal.164, Taqriib At-Tahdziib hal.259, Al-Kawaakib An-Nayyiraat karya Ibnu Al-Kayyaal 1/241.
[11] Lihat biografi " Isma’il
bin Abdillah bin Khalid bin Sa’id bin Abi Maryam " dalam kitab: Al-Jarh wa At-Ta'diil 2/179,
Ats-Tsiqaat karya Ibnu Hibban 8/90, Miizaan Al-I'tidaal 1/230, Lisaan
Al-Miizaan 2/144.
[12] Lihat biografi " Abdillah
bin Khalid bin Sa’id bin Abi Maryam
" dalam kitab: Ats-Tsiqaat karya Ibnu Syaahiin hal.128, Tahdziib Al-Kamaal 14/445, Miizaan
Al-I'tidaal 2/412, Lisaan Al-Miizaan 4/470,
Tahdziib At-Tahdziib 5/196, Taqriib At-Tahdziib hal.301.
[13] Lihat biografi " Khalid
bin Sa’id bin Abi Maryam " dalam
kitab: Miizaan Al-I'tidaal 1/631, Dzail Miizaan Al-I'tidaal karya
Abu Al-Fadhl Al-‘Iraqiy hal.88, Lisaan Al-Miizaan 3/321, Tahdziib At-Tahdziib 3/95, Taqriib At-Tahdziib hal.188.
[14] Lihat biografi " Gaanim
bin Al-Ahwash " dalam kitab: Al-Jarh
wa At-Ta'diil 7/59, Adh-Dhu'afaa' karya Ibnu Al-Jauziy
2/245, Miizaan Al-I'tidaal 3/333, Lisaan Al-Miizaan 6/302.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar
Komentar anda adalah pelajaran berharga bagi saya ...